هشت شمسه از جلوه هشتمین خورشید
ثامن الائمه(ع)؛ شمس چهار
از آنجا که در زمان امام موسی کاظم(ع)، انحرافی در مسیر تشیع صورت گرفت و گروهی برادر بزرگتر آن امام، یعنی اسماعیل پسر امام صادق(ع) را امام هفتم خواندند، پس از آغاز امامت امام رضا(ع) در سال 183 ق.م، پیروان ایشان تأکید فراوانی بر لقب «ثامن» یا هشتم داشتند تا آن اشتباه دیگر تکرار نشود. از نکات جالب تاریخ اینکه امام هشتم(ع) شیعیان، معاصر مأمون عباسی بود که هشتمین خلیفه عباسی به حساب می آید. رجبی قدسی در این مورد شرح می دهد: «امام رضا(ع) هشتمین پیشوا از ائمه اهل بیت(ع) است که ولایت و امامت امت اسلامى را با هدف تبیین قرآن و پاسدارى از اصول و مبانى سیره نبوى پس از پدرشان حضرت موسى بن جعفر(ع) بر عهده دارند.»
ضامن آهو؛ شمس پنج
پژوهشگر بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی درباره اینکه این لقب در هیچ یک از منابع حدیثى و تاریخى براى امام رضا(ع) ذکر نشده است، شرح می دهد: «تنها در برخى منابع به عناوین «ضمین»، «ضامن» و «ضامن الائمه» اشاره شده است. با این حال، بسیارى از ایرانیان، امام رضا(ع) را با لقب «ضامن آهو» یاد مىکنند. در شبه قاره هند و پاکستان، امام رضا(ع) به «امامِ ضامن» معروف است. در شهر شوشتر استان خوزستان نیز دو بقعه به نام «امام ضامن» وجود دارد.»
برای لقب «ضامن آهو» داستانهاى مختلفى ذکر شده که مهم ترین و قدیمی ترین آن را شیخ صدوق بیان می کند. داستان از این قرار است؛
شیخ صدوق با دو واسطه به نقل از ابومنصور محمد بن عبدالرزاق طوسى آورده است «در ایام جوانى بر اهل مشهد سخت مىگرفتم و در راه متعرض زائران شده، اموال آنان را مى ربودم. روزى به قصد شکار خارج شدم و سگ خود را در پى آهویى فرستادم؛ آهو، پس از فرار به دیوار مرقد حضرت رضا(ع) پناه برد و همان جا ایستاد؛ سگ نیز مقابل او ایستاد و نزدیک نشد. هر چه کوشش کردیم تازی به او نزدیک شود، نمى شد؛ ولى تا آهو از آن دیوار دور مى شد، سگ او را دنبال مى کرد. تا اینکه آهو از راهرویى تنگ به آن سوى دیوار مزار رفت. وارد رباط شدم و از ابونصر مقرى پرسیدم: آهویى که اکنون وارد این مکان شد، کجاست؟ گفت: آن را ندیدم. وارد راهرو شدم ولى جز فضولات آهو، چیزى آن جا نبود. با خداوند عهد و نذر کردم که از آن پس، نه تنها به زوار آزار نرسانم بلکه نیازهاى آنان را برآوره سازم. از آن زمان، هرگاه امر مشکل و دشوارى به من روى مى آورد به این مشهد پناه مى برم، آن را زیارت مىکنم و از خداوند متعال برآورده شدن حاجتم را مى خواهم. خدا نیز حاجتم را برآورده می سازد و این از برکت مشهد است.»
انیس النفوس؛ شمس شش
امام، انسان کامل و مظهر اسمای خدا است. با خواندن زیارت نامه، آشنایی با معنویت و جایگاه حضرت، آرامش ایجاد می کند و انسان احساس می کند امام انیس انسان است. بنابراین گاهی از امام رضا(ع) به عنوان انیس النفوس یاد می شود. توسل به امامان سبب برقراری ارتباط با خدا می گردد که نتیجه آن ایجاد آرامش است: «ألا بِذِکرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوبُ» در روایات نیز به این امر اشاره شده که زیارت حضرت موجب غفران و آرامش می شود.
امام باقر(ع) از جدش امیرالمومنین(ع) نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: «پاره ای از پیکر من در خراسان دفن خواهد شد. هر گرفتاری که او را زیارت کند. خدا ناراحتی او را برطرف سازد. هر گناهکاری که به زیارت او رود، خدا گناه او را ببخشد».