آیات مربوط به فضایل امام جسین علیه السلام
بسم الله
|
آیاتی که به امام حسین(علیه السلام)ارتباط دارند،بسیار است که در اینجا به چند مورد اشاره میشود. |
1. مصداق کامل نفس مطمئنه:
در سوره فجر آیات 27 ـ 30 می‌فرماید: ]یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ * ارْجِعِی إِلی رَبِّکِ راضِیَةً مَرْضِیَّةً * فَادْخُلِی فِی عِبادِی وَ ادْخُلِی جَنَّتِی[؛ «توای روح آرام یافته! به سوی پروردگارت بازگرد، در حالی که هم تو از او خشنودی و هم او از تو خشنود است، پس در سلک بندگانم درآی، و در بهشتم وارد شو!»
البته منظور از «نفس مطمئنه» همان روح انسان مؤمن است که در پرتو ایمان آرامش خاصی پیدا میکند، همان‌گونه که در سوره رعد، آیه 28 می‌فرماید: ]أَلا به ذکر اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب[.
ولی در برخی از روایات، به امام حسین (علیه السلام) تطبیق شده است. از جمله آنها روایتی است که ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است: «وفِی قَوْلِهِ تَعَالَی ]یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّة…[یعْنِی الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیّ؛مقصود از آیة شریفه حسین بن علی (علیهما السلام)می‌باشد.»
«داود بن فرقد» میگوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود:
«اقْرَؤُا سُورَةَ الْفَجْرِ فِی فَرَائِضِکُمْ وَ نَوَافِلِکُمْ فَإِنَّهَا سُورَةُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ ارْغَبُوا فِیهَا رَحِمَکُمُ اللَّه؛ سوره فجر را در نمازهایتان ـ اعم از واجب و مستحب ـ بخوانید که آن سوره حسین بن علی (علیهما السلام) است، و به آن میل و اشتیاق داشته باشید که خدای مهربان رحمت‌تان کند.» ابو اسامه در مجلس حاضر بود گفت: چطور این سوره مخصوص امام حسین (علیه السلام) شده است
امام فرمود: «أَ لَا تَسْمَعُ إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی: ]یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِی إِلی رَبِّکِ راضِیَةً مَرْضِیَّةً فَادْخُلِی فِی عِبادِی وَ ادْخُلِی جَنَّتِی[إِنَّمَا یَعْنِی الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا فَهُوَ ذُو النَّفْسِ الْمُطْمَئِنَّةِ الرَّاضِیَةِ الْمَرْضِیَّةِ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ الرضوان [هُمُ الرَّاضُونَ] عَنِ اللَّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ هُوَ رَاضٍ عَنْهُمْ وَ هَذِهِ السُّورَةُ فِی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ شِیعَتِهِ وَ شِیعةِ آلِ مُحَمَّدٍ خَاصَّةً فَمَنْ أَدْمَنَ قِرَاءَةَ الْفَجْرِ کَانَ مَعَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) فِي دَرَجَتِهِ فِی الْجَنَّةِ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ؛
به فرمایش خدا گوش نمی‌کنی؟! که فرماید: ای روح آرام یافته، به سوی پروردگارت بازگرد در حالی که هم تو از او خشنودی و هم او از تو خشنود است…؛ مقصود آیه حسین بن علی (علیهما السلام) است، چون او دارای «نفس مطمئنه» است که از خدا راضی و خدا هم از او راضی است، و اصحابش ـ از آل پیامبر ـ نیز در قیامت از خدا راضی می‌باشند و خدا هم از آنان راضی خواهد بود.
و این سوره مخصوص درباره حسین بن علی (علیهما السلام) و شیعیانش و شیعیان آل محمد (صلی الله علیه و آله) است، کسی که بر تلاوت سوره «وَالْفَجْرِ» مداومت کند، در بهشت با حسین بن علی (علیهما السلام) و در درجه او خواهد بود. که خدا عزیز (توانا) و حکیم است.»
2. خبر شهادت قبل از ولادت:
در سوره احقاف، آیه 15 می‌فرماید: ]وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْرا[؛
«و ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند، مادرش او را با ناراحتی حمل میکند و با ناراحتی بر زمین می‌گذارد و دوران حمل و از شیر بازگرفتنش سی ماه است.»
این آیه درباره انسان محسن و نیکوکار است و تفسیر خاص خودش را دارد که در تفاسیر بیان شده است، ولی در تأویل آن روایاتی از پیشوایان معصوم (علیهم السلام) وارد شده که به وجود مقدس امام حسین (علیه السلام) تطبیق نموده‌اند.
در اینجا به نقل یک نمونه از آن روایات اکتفا میشود. از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که فرمود:
زمانی که فاطمه (علیها السلام) به امام حسین (علیه السلام) حامله بود، جبرئیل نازل شد و به حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) گفت: خدا تو را سلام می‌رساند و به مولودی بشارت میدهد که از فاطمه (علیها السلام) به دنیا می‌آید که بعد از تو، امت تو او را می‌کشند!
فرمود: ای جبرئیل! سلام بر پروردگارم، من به چنین مولودی نیاز ندارم. جبرئیل به آسمان رفت، دوباره آمد همان خبر را داد و همان جواب را شنید و بازگشت، بار سوم که آمد گفت:
«یَا مُحَمَّدُ إِنَّ رَبَّکَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یُبَشِّرُکَ بِأَنَّهُ جَاعِلٌ فِی ذُرِّیَّتِهِ الْإِمَامَةَ وَ الْوَلَایَةَ وَ الْوَصِیَّة؛ پروردگارت سلام می‌رساند و بشارت میدهد که امامت، ولایت و وصایت را در نسل او قرار میدهد.» حضرت فرمود: «قَدْ رَضِیتُ؛ راضی شدم
هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) این خبر را به فاطمه (علیها السلام) ابلاغ نمود، او نیز در مرحله اوّل راضی نشد، ولی وقتی که دوباره پیامبر (صلی الله علیه و آله) خبر داد که امامت، ولایت و وصایت در نسل او خواهد بود، راضی شد.
امام صادق (علیه السلام) پس از تطبیق این جریان به آیه مورد بحث، فرمود:
«وَ لَمْ یَرْضَعِ الْحُسَیْنُ مِنْ فَاطِمَةَ (علیها السلام) وَ لَا مِنْ أُنْثَی وَلَکِنْ کَانَ یُؤْتَی بِهِ إِلَی النَّبِيَّ (صلی الله علیه و آله) فَيَضَعُ اِصْبَعَهُ وَلِسَانَهُ فِی فِیهِ فَیَمَصُّ مِنْهُ مَا یَکْفِیهِ الْیَوْمَیْنِ وَ الثَّلَاثَةَ فَنَبَتَ لَحْمُ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) مِنْ لَحْمِ رَسُولِ اللَّهِ وَ دَمِهِ مِنْ دَمِهِ…..؛
امام حسین (علیه السلام)[در اوایل شیرخوارگی] از فاطمه (علیها السلام) و از زن دیگری شیر نخورد، بلکه او را پیش پیامبر (صلی الله علیه و آله)می‌آوردند، انگشت و زبانش را در دهان او می‌گذاشت، آن اندازه می‌مکید که برای دو و سه روز کفایت می‌کرد، پس گوشت و خون حسین (علیه السلام) از گوشت و خون جدش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روییده است.»
محقق و مصحح کتاب «تأویل الآیات…» در پاورقی میگوید:
قضیه شیر نخوردن امام حسین (علیه السلام) از مادرش و از زن‌های دیگر را لازم است به اوایل ولادت وی حمل کنیم، زیرا می‌دانیم که او برادران رضاعی داشت که آنان عبارت‌اند از: قثم به عباس، عبد الله، فضل، عبد الله بن یقطر (که نامه امام را به کوفه رساند و شهید شد) و قیس بن ذریح.
در روایتی آمده است که تغذیه حسین (علیه السلام) از انگشت یا زبان پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مدت چهل شبانه‌روز ادامه یافت «فَفَعَلَ ذَلِکَ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ لَیْلَةً فَنَبَتَ لَحْمُهُ مِنْ لَحْمِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).»
3. تأویل ذبح عظیم:
در قرآن کریم، در پایان داستان مأموریت ابراهیم (علیه السلام) برای ذبح فرزندش اسماعیل (علیه السلام)، می‌فرماید: ]وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ[؛«ما ذبح عظیمی را فدای او کردیم.»
روایتی از امام رضا (علیه السلام) نقل شده که در آن «ذبح عظیم» به امام حسین (علیه السلام) تأویل شده و گریه ابراهیم (علیه السلام) در مصیبت او سبب نیل به پاداش ذبح فرزندش اسماعیل (علیه السلام) معرفی شده است، در پایان حدیث آمده است:
هنگامی‌که ابراهیم در مصیبت حسین (علیه السلام) گریه کرد، خدای مهربان به ابراهیم وحی فرمود:
«یَا إِبْرَاهِیمُ قَدْ فَدَیْتُ جَزَعَکَ عَلَی ابْنِکَ إِسْمَاعِیلَ لَوْ ذَبَحْتَهُ به یدک بِجَزَعِکَ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ قَتْلِهِ وَ أَوْجَبْتُ لَکَ أَرْفَعَ دَرَجَاتِ أَهْلِ الثَّوَابِ عَلَی الْمَصَائِبِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ]وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ[؛
ای ابراهیم! همین غم و اندوه تو بر شهادت حسین را فدای آن غم و اندوهی قرار دادم که اگر فرزندت را با دست خود ذبح می‌کردی بر تو وارد میشد، و بالاترین درجات پاداش بر اهل مصائب را برای تو قرار دادم.»
4. مقتدای اسماعیل صادق الوعد:
در سوره مریم، آیه 54 می‌فرماید
: ]وَ اذْکُرْ فِی الْکِتابِ إِسْماعِیلَ إِنَّهُ کانَ صادِقَ الْوَعْدِ وَ کانَ رَسُولًا نَبِیًّا وَ کانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ وَ کانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا[؛ «و در این کتاب (آسمانی) از اسماعیل (نیز) یاد کن که او در وعده‌هایش صادق، و رسول و پیامبری (بزرگ) بود؛ او همواره خانواده‌اش را به نماز و زکات فرمان می‌داد و همواره پروردگارش از او خشنود و راضی بود.»
از روایاتی که در تفسیر این آیه از پیشوایان معصوم (علیهم السلام) رسیده استفاده میشود که اسماعیل صادق الوعد فرزند «حِزْقیل نبیّ» بود، و وعده‌اش همواره صادق بود. به همین دلیل؛ ملقّب به «صادق الوعد» شده است، او نیز مورد اذیت و آزار امت خود قرار گرفت؛ ولی با اقتدا به امام حسین (علیه السلام) صبر و تحمّل نمود و درخواست عذاب نکرد، بلکه از خدا خواست که او را نیز در زمان رجعت امام حسین (علیه السلام) به دنیا برگرداند.
5. تطبیق «موؤده» به امام حسین (علیه السلام):
در سوره تکویر، آیه 8 و 9 ضمن بیان اوصاف قیامت می‌فرماید: ]وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ * بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ[؛
«در آن هنگام که از دختران زنده به‌گور شده سؤال شود: به کدامین گناه کشته شدند؟!»
در ظاهر، این آیه درباره دختران زنده به گور شده می‌باشد، ولی در برخی از روایات، در تفسیر آیه توسعه داده شده، تا آنجا که شامل هر مقتول در راه مودّت اهل به بیت (علیهم السلام) میشود. و در برخی دیگر از روایات به شهادت امام حسین (علیه السلام) تطبیق شده است.
اسماعیل بن جابر میگوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: منظور این آیه چیست؟
فرمود: «یَعْنِی الْحُسَیْنَ (علیه السلام)؛ مقصود آیه، امام حسین (علیه السلام) است.»
و در حدیث دیگر از آن حضرت روایت شده است: «نَزَلَتْ فِی الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (علیهما السلام)؛ این آیه درباره حسین بن علی (علیهما السلام) نازل شده است.»
6. مقتول مظلوم:
در سوره إسراء، آیه 33 می‌فرماید: ]وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً فَلا یُسْرِفْ فِی الْقَتْلِ إِنَّهُ کانَ مَنْصُوراً[؛
«و آن کسی که مظلوم کشته شده، برای ولیّش سلطه (و حق قصاص) قرار دادیم اما در قتل اسراف نکند، چراکه او مورد حمایت است.»
اگر چه این آیه، یک حکم عمومی را بیان کرده است، ولی در برخی از روایات معصومین (علیهم السلام) عنوان «مقتول مظلوم» به امام حسین (علیه السلام) و عنوان «وَلِیّ» به امام زمان (علیه السلام) تطبیق شده است.
منبع : ماهنامه اطلاع‌رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 183.
